نوجوان و نوجوانی

نوجوان و نوجوانی و هرآن چیزی که والدین باید درباره‌ی آن بدانند

این مقاله جامع و به روز شونده به هر پدر و مادری کمک می‌کند تا نوجوان و نوجوانی و هرآنچیزی پرامون آن را بداند. فرزند نوجوان خود را بهتر بشناسد و با او ارتباط بهتری برقرار کند. از دیگر سو، این مقاله شما را یاری می‌کند تا مشکلات و چالش‌های خود را با نوجوان عزیزتان بهتر مدیریت کنید.

آگاهی اولین گام در رسیدن به این اهداف است. آگاهی از جوانب روانشناسی نوجوان، آگاهی از نیازها و از همه مهمتر آگاهی از برخی مدلهای فکری نادرست، درباره‌ی نوجوان است.

در این مقاله سعی داریم هرآنچیزی که یک پدر و مادر نیاز دارد را بیان کنیم. البته این مقاله جامع شما را از مطالعات دیگر، کتابخوانی و مراجعه به مشاوران خانواده بی‌نیاز نمی‌کند.

شما می‌توانید در انتهای این مقاله سوالات خود را پیرامون چالشهای نوجوان را از ما بپرسید تا تمام تجربیات این سال‌های خود را در اختیار شما بگذاریم.

نوجوانی از چه سنی شروع میشود؟

نوجوانی یک دوره ویژه میان کودکی و جوانی است. تغییرات جسمی و هورمونی زیادی در بدن انسان رخ می‌دهد و تعاملات اجتماعی، دستخوش تحولات جدی می‌شود.

اگر ده سالگی را پایان دوران کودکی در نظر بگیریم، تا حدود سه سال بعد از آن با اوایل دوران نوجوانی طرف هستیم. (البته ممکن است برخی حتی تا 12 سالگی را دوران کودکی تلقی کنند)

اینکه انتهای نوجوانی کجاست  نیز ممکن است نظرات مختلفی وجود داشته باشد. برخی 18 سالگی و برخی 20 سالگی را پایان نوجوانی می‌دانند. هرچه که هست اگر بخواهیم یک نگاه تعادل‌گرا و جامع داشته باشیم، بازه 10 تا 18 سال را به عنوان دوره نوجوانی تلقی خواهیم کرد.

آنچه مهم است چانه‌زنی بر سر سن و سال نیست. بلکه شناخت رفتارها، تغییر در الگوهای رفتاری و زیستی و نیازهای این دوران است. دورانی که در افراد مختلف ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف رخ بدهد.

تحولات نوجوان

همانطور که گفته شد، این دوره خاص، شامل تغییرات جدی زیستی و اجتماعی است. از این رو ممکن است رفتارهای نوجوان از ریل تعادلی خارج شود. خروج از ریل همان و ایجاد برخی مشکلات همان. این موضوع ارتباط مستقیمی با چالشهای نوجوان دارد که باید نسبت به آنها آگاهی پیدا کنیم.

یک نوجوان دچار چالشهای جدی زیستی است. تغییرات جسمی او در بازه زمانی کوتاهی اتفاق می‌افتد. تغییرات هورمونی، رشد جسمی، بروز برخی مشکلات  پوستی مخصوصا روی صورت بخشی از این چالشها را تشکیل می‌دهند.

موضوع به همین جا ختم نمی‌شود. او در بعد اجتماعی نیز تغییراتی را در رفتارهای خود نشان می‌دهد. با پدر و مادر وارد برخی اختلافات می‌شود. حتی با دوستان نوجوان خود، که آنها هم در حال تغییرات جدی هستند، ممکن است مشکلاتی داشته باشد. او در برخی دوره‌ها در بحران هویت و یاس فلسفی نیز فرو می‌رود و خلاصه طغیانی بزرگ در وجود او شکل می‌گیرد. پس خوب است این موارد را در نظر داشته باشیم و دانش و آگاهی خود را نسبت به آن افزایش دهیم.

مطلب کاملتر را بخوانید: آشنایی با تحولات نوجوانی

ویژگی‌های روانشناختی نوجوان

نوجوان به دلیل قرار گرفتن در بحرانهای هورمونی و تغییرات زیستی، دارای ویژگی‌های خاص روانشناختی می‌شود. اضطراب و استرس یکی از آنها است. چیزی که در تمام طول عمر یک انسان وجود دارد. اما در مورد نوجوان موضوع جور دیگری است.

احتمال بروز افسردگی در نوجوانی وجود دارد. چیزی که باید درست تشخیص داده بشود. افسردگی در نوجوان ممکن است از سوی والدین دچار نوعی افراط و تفریط قرار بگیرد. چراکه گاهی افسردگی اصلا وجود ندارد و تنها برخی تلاطمهای روحی نوجوانی است که نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد.

نوجوان در این سن دوست دارد هویت خود را بازسازی کند، دور خودش خط قرمز بکشد. او گاهی خلوت گزین می‌شود و دوست دارد از خانواده خود فاصله بگیرد. تمایل به هنجارشکنی بخشی از این تحولات است.

مطلب کاملتر را بخوانید: ویژگی‌های روانشناختی نوجوان چیست؟

در ذهن نوجوان چه می‌گذرد؟

ما هنوز در حال آشنایی بیشتر با نوجوان هستیم. در این راستا باید بدانید در ذهن او چه می‌گذرد تا بهتر بتوانیم او را درک کنیم. بهتر بتوانیم رفتارهایش را تحلیل کنیم و قضاوت و درک درستی از شرایط موجود داشته باشیم.

نوجوان توهم آسیب‌ناپذیری دارد. تفکر او در برخی موارد فلسفی می‌شود. فکر می‌کند زیر ذره‌بین دیگران است و خود و همسالان خود را عقل کل می‌داند. این‌ها کلیاتی از اطلاعاتی است که باید آنها را بدانیم.

مطلب کاملتر را بخوانید: در ذهن نوجوان چه می‌گذرد؟

با نوجوان لجباز چگونه رفتار کنیم؟

یکی از بیشترین شکایتهای والدین در مورد لجبازی نوجوان است. پس از مدتی مشاجره و اختلاف شدید میان آنها و فرزندشان بیشتر میشود.

باید بدانیم بسیاری از کارهای او واقعا لجبازی نیست. بلکه اقتضای سن او این است که رفتارهایش، بوی لجبازی بدهد. فرزند نوجوان شما دنبال لجاجت نیست پس مراقب باشیم زود به او برچسب لجبازی نزنیم.

سعی کنید به نوجوان خود مسئولیتهای بیشتری بدهید. به او اعتماد کنید و اجازه بدهید بخشی از امور زندگی را او مدیریت کند. گاهی به برخی خواسته‌های او که موافقش نیستید تن بدهید؛ البته اگر خارج از ارزش‌ها و قوانین خانوادگی شما نیستند.

از دیگر سو تلاش کنیم رابطه دوستی و صمیمت خود را با او بیشتر کنیم. او را بیشتر درک کنیم و البته تحمل خود را نیز بالا ببریم.

مطلب کاملتر را بخوانید: با نوجوان لجباز چگونه رفتار کنیم؟

نیازهای دختر نوجوان چیست؟

تعامل با دختر، منش و شیوه‌ی خودش را دارد. باید دختر نوجوان را جور دیگری دید و جور دیگری رفتار کرد. احساسات دختر، بسیار قابل توجه است. باید آن‌ها را جدی گرفت و مراقب بود مورد سرکوب قرار نگیرند.

پدر برای او یک حامی و دوست بسیار صمیمی است. دونفره‌های پدر و دختری مخصوصا بیرون از خانه و انجام برخی خریدها توسط آن‌ها توصیه‌ای بسیار مهم است.

از دیگر سو برخی مادران، با دختر نوجوان خود زیاد وارد چالش و گاهی درگیری می‌شوند. مادران خیلی باید مراقب دختر خود باشند و دخترانه‌های او را سرکوب نکنند. با رفتارهای او کنار بیایند و نقش مادری خود را کمرنگ نکنند.

مطلب کاملتر را بخوانید: دختر نوجوان و ده نکته مهم

صمیمت با نوجوان از نان شب واجب تر است

با نوجوان خود صمیمی باشید. مثل یک دوست و رفیق دلسوز. برایش وقت بگذارید. ساعاتی مشخص در هفته را با او باشید. حتما مسافرت را در دستور کار خانوادگی خود قرار بدهید.

به حریم‌هایش احترام بگذارید. اگر نظرش با شما مخالف است، ضمن اینکه به او می‌فهمانید موافق نیستید ولی آن را سرکوب نکنید. از او در برخی چیزها بیاموزید و او را در مقام معلم و مربی خود قرار بدهید. یادمان باشد که نوجوانان، گاهی از ما بیشتر می‌دانند.

مطلب کاملتر را بخوانید:  12 راهکار برای ایجاد صمیمیت با نوجوان

نوجوان سیگاری و نگرانی‌های والدین

از دیگر چالش‌های والدین با نوجوانشان، سیگار کشیدن اوست. مطمئنا هر پدر و مادری حق دارد از سیگار کشیدن نوجوان خود نگران شود. اما صبر کنید. زود قضاوت نکنید. ممکن است این سیگار کشیدن تنها یک ژست یا یک عکس العمل باشد.

گاهی خودتان را به آن راه بزنید. یا به قول معروف تغافل کنید. به رو نیاورید که می‌دانید سیگار می‌کشد. در عوض با او بیشتر صحبت کنید و غیر مستقیم عواقب سیگار را برای او روشن کنید.

مطلب کامل تر را بخوانید: با نوجوان سیگاری چگونه برخورد کنیم؟

نوجوان و افت تحصیلی

برای درمان افت تحصیلی در ابتدا تلاش کنید استرسی را از او دور کنید. علایق غیر درسی او را پیدا کنید و روی آنها سرمایه گذاری کنید. بابت پیشرفت در آن علایق او را مورد تشویق قرار دهید. یک موازنه بین درس و مدرسه و آن علایق ایجاد کنید.

او را ترغیب کنید به دانش آموزان سطح پایین تر از خودش، درس بدهد. با این کار حس معلم را در او ایجاد کرده‌اید. هیچ مربی و معلمی دوست ندارد درسش ضعیف باشد. البته راهکارهای مفصلتر را در مقاله زیر مطالعه کنید.

مطلب کاملتر را بخوانید:  افت تحصیلی نوجوانان و هفت راهکار مفید

نوجوانی و موفقیت

تعریف نوجوان موفق فقط در پیشرفت تحصیلی نیست. نمرات خوب فقط بخشی از ویژگی‌های نوجوان موفق است. شاخص‌های مربوط به نوجوان موفق را بالا ببرید و عمیق‌تر نگاه کنید.

نوجوانی که مهارت‌هایش را توسعه می‌دهد، شاد و پر انرژی است، ورزش می‌کند و با خانواده خود همراه است، یعنی یک نوجوان موفق. او از کسی که فقط نمرات بالایی دارد، به مراتب جلوتر است.

مطلب کاملتر را بخوانید:  نوجوان موفق کیست؟

نوجوان عاشق

بروز عشق در دوره نوجوانی، اتفاقی شایع است. بسیاری از این عشق‌ها به خاطر جبران کمبودهای خانوادگی هستند.

دختری که به میزان خوب و درست و در چارچوبهای منطقی از پدرش محبت ببیند، کمتر دچار عشق‌های بی‌مبنای دروان نوجوانی می‌شود.

از طرفی اگر با این پدیده مواجه شدید حتما باید روندی منطقی را پیش بگیرید. از سرزنش و هرگونه برخورد هیجانی پرهیز کنید. خودتان را به فرزندتان بیشتر نزدیک کنید و با او حرف بزنید. در این باره از مشاوره با افراد آگاه و متخصص، غافل نشوید.

مطلب کاملتر را بخوانید: با نوجوان عاشق چگونه رفتار کنیم؟

والدین و نوجوان

در هر دوره‌ای وجود والدین آگاه و باسواد برای فرزند ضروری است. منظورمان از سواد، سواد زندگی است. اما در دوران نوجوانی، چنین پدر و مادری می‌توانند نقشی بسیار پررنگ در ترسیم آینده فرزند خود داشته باشند.

والدین آگاه پیش از هرچیز روابط بین خود را درست تعریف می‌کنند. اختلافات خود را مدیریت می‌کنند و روابط عاشقانه و محبت‌آمیز میان خود برقرار می‌کنند. آن‌ها به سلامت خود و همسر خود توجه دارند، انرژی مثبت دارند و روندهای رو به رشد خانوادگی را به خوبی مدیریت می‌کنند.

مطلب کاملتر را بخوانید: والدین آگاه و نوجوان

مسئولیت پذیری

مفهوم مسئولیت‌پذیری و توجه به آن منجر به رشد و پیشرفت نوجوان ما خواهد شد. یعنی نباید فکر کنیم اگر این خصلت در او نهادینه شود، فقط این مائیم که بهره خواهیم برد. جک کنفیلد یکی از مرسین موفقیت و توسعه فردی در کتاب 25 قانون موفقیت، از همان ابتدا به این روحیه مهم توجه جدی دارد.

نوجوان ما اگر از همین حالا مسئولیت‌های خود را بپذیرد و نسبت به آن‌ها نگرش درست داشته باشد، می‌تواند گام‌هایی جدی در مسیر موفقیت بردارد. مسئولیت‌های اجتماعی،زیست محیطی، خانوادگی، فردی و … اموری هستند که نوجوان با الگوگیری از خانواده آن‌ها را می‌آموزد.

والدین باید خودشان در ابتدا مسئولیت‌پذیر باشند و با ارائه‌ی الگویی درست، فرزند خود را در مسیر صحیح قرار بدهند. مسئولیت‌های خانوادگی بیشتری به او بدهند و احتمال بروز هر خطا را پیش‌بینی کنند. خطاهای احتمالی نوجوان خود را بپذیرند و کمک کنند اشتباهات جبران شوند.

مطلب کاملتر را بخوانید: 10 روش برای افزایش مسئولیت‌پذیری در نوجوانان

نوجوانان و خیالبافی

خیالبافی فقط در نوجوان نیست. در تمام مقاطع سنی رخ می‌دهد. اما در برهه سنی نوجوانی، شایع است. این مسئله اگر از حد معمول خود خارج شود می‌تواند آسیب‌زا باشد. چراکه فرزند نوجوان ما را دچار اقناع کاذب می‌کند. او آرمان‌های خود را در خیال به دست می‌آورد و همیشه یک حس رضایت دروغین در ذهن او شکل می‌گیرد. بنابراین برای اهدافش هیچگاه تلاش نمی‌کند.

پیش از هرچیز باید زمینه‌ها و ریشه‌های خیالبافی را شناسایی کرد. والدین و نوجوان باید آگاهی خود را از این عادت نادرست بالا ببرند. واقع‌گرایی را باید تمرین کنند و از بیکاری به شدت پرهیز کنند. افزایش روابط اجتماعی و به حداقل رساندن تنهایی، باید در دستور کار آن‌ها قرار بگیرد تا نتایج خوبی به دست بیاورند.

مطلب تکمیلی را بخوانید: خیالبافی در نوجوانان و کنترل آن

پرسش‌ها و پاسخ‌ها در مورد نوجوان

این بخش به تدریج و بر اساس سوالات اساسی پیروامون نوجوان و نوجوانی به روز خواهد شد.

با وسواس فکری دختر نوجوان چه کنیم؟

پیش از هر چیز اضطراب را از او دور کنید. اضطراب یکی از دلالیل ایجاد وسواس است. به جای آنکه بابت وسواس نصیحتش کنید، به فکر ریشه اصلی باشید. نوجوان خود را درگیر موضوعات و کارهای جدیدی کنید. مسئولیت‌های بیشتری بدهید و سطح تعاملات خود را با او بالا ببرید.

سعی نکنید با واژه‌هایی مستقیم، او را نصیحت کنید. به طور مثال «خودت را آزار نده» یکی از بدترین جملاتی است که به یک انسان مبتلا به وسواس می‌توان گفت. شما در حال سخن گفتن در مورد یک موضوع بحرانی هستید. پس احتیاط را رعایت کنید.

مطلب کاملتر را بخوانید: با وسواس فکری دختر نوجوان چه کنیم؟