انسان موجودی پیچیده و متنوع است. به همین دلیل برای آگاهی بیشتر از خود، باید بسیاری از زمينه‌های درک خود را توسعه بدهد. زمینه‌های اصلی خودآگاهی شامل ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌های شخصی، عادات، نیازهای روانشناختی، احساسات و عواطف است.
هنگام بحث از خودآگاهی، مهم است که هر یک از ما ارزش‌های شخصی خود را بدانیم و بر آنها تمرکز کنیم.
آنچه در این مطلب می‌خوانید [ ]
در مورد خودآگاهی، مزایا و تاثیر آن بر خود بیشتر بدانید
انسان موجودی پیچیده و حساس است که ماهیت منحصر به فرد خود را دارد. پیچیدگی‌های شخصیتی انسان به آگاهی و درک عمیقی نیاز دارد. اگر این آگاهی ایجاد شود، فرد به راحتی می‌تواند در مسیر پیشرفت و تکامل در جنبه های مختلف زندگی مانند روابط خانوادگی، کاری، حرفه ای و اجتماعی قرار بگیرد.
به همین دلیل برای آگاهی بیشتر از خود، باید بسیاری از زمينه‌های درک خود را توسعه داد. زمینه‌های اصلی این خودآگاهی شامل ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌های شخصی، عادات، نیازهای روانشناختی، احساسات و عواطف است. در ادامه مقاله هر کدام از این موارد بیشتر مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
زمینه‌های اصلی خودآگاهی
1. شخصیت
ما به طور معمول شخصیت، ارزش‌ها و نیازهای خود را بر اساس آنچه در مورد خود می‌آموزیم، تغییر نمی‌دهیم. درک درست از شخصیت خود می‌تواند به ما کمک کند، موقعیت‌هایی را پیدا کنیم، که در آنها امکان رشد خواهیم داشت.
خودآگاهی و شناخت شخصیت به ما کمک می‌کند، تا از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که استرس بیش از حد را تجربه خواهیم کرد، پیشگیری کنیم.
به عنوان مثال، اگر شما فردی کاملاً درونگرا هستید، احتمالاً فشار بیشتری در موقعیت فروش نسبت به یک فرد کاملاً برونگرا تجربه خواهید کرد.
بنابراین، اگر بسیار درونگرا هستید، باید مهارت‌هایی را برای کنار آمدن با تقاضاهای موقعیت فروش که به الگوهای رفتاری از نوع برونگرا نیاز دارد، بیاموزید، یا باید موقعیتی را پیدا کنید که با شخصیت شما سازگارتر باشد.
خودشناسی و شناخت صحیح شخصیت در تحلیل تصمیمات این چنینی به شما کمک می‌کند.
2. ارزش شخصیتی
هنگام بحث از خودآگاهی، مهم است که هر یک از ما ارزش‌های شخصی خود را بدانیم و بر آنها تمرکز کنیم.
به عنوان مثال، اگر اولویت اول شما حضور در کنار فرزندان خود باشد، فراموش کردن کارهای روزمره و روتین به خاطر این اولویت بسیار آسان است. در طول روز کاری، مشکلات و فرصت‌های زیادی به وجود می‌آیند و ممکن است، لیست کارهایی که باید انجام دهیم، به راحتی از زمان در نظر گرفته شده فراتر بروند و همین امر موجب استرس ما شود.
خودآگاهی، باعث میشود تا روی ارزش‌های خود متمرکز شویم، مهمترین آنها را بیابیم، اولویت بندی کنیم و در صورت از دست دادن زمان برای وظایف با اولویت پایین، کمتر نگران شویم.
3. عادت ها
عادت‌های ما رفتارهایی هستند، که به طور معمول و غالباً به صورت خودکار تکرار می‌کنیم. اگر چه ما دوست داریم عادت‌هایی را داشته باشیم که به ما در تعامل موثر با دیگران کمک کنند، اما احتمالاً همه ما می‌توانیم حداقل یکی از عادت‌های خود را که باعث کاهش اثربخشی ما در ارتباط با دیگران می‌شوند، را شناسایی کنیم.
خودشناسی مهمترین قدمی است که به ما در این مورد کمک می‌کند.
به عنوان مثال، اگر شما مدیری هستید، که هرگز قبل از تصمیم گیری با کارمندان خود مشورت نمی‌کنید، این عادت ممکن است در توانایی شما برای ایجاد تعهد در کارکنان خود تداخل ایجاد کند.
اگر شما از این عادت‌های درونی خود اطلاع داشته باشید، راحت‌تر می‌توانید بر آنها غلبه کنید و این یکی دیگر از تاثیرات مهم خودآگاهی است.
زمینه‌های اصلی خودآگاهی شامل ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌های شخصی، عادات، نیازهای روانشناختی، احساسات و عواطف است.
4. احساسات و عواطف
خودآگاهی احساسی اخیراً به یکی از موضوعات داغ تبدیل شده است، زیرا این یکی از پنج وجه هوش هیجانی است.
خودآگاهی احساسی به درک احساسات خود، علت ایجاد آنها و چگونگی تأثیر آنها بر افکار و اعمال فرد گفته میشود. اگر زمانی از انجام کار خود احساس هیجان داشتید و اکنون این احساس را ندارید شاید از خود پرسیده باشید که آیا می تواند دوباره آن شور و هیجان را در خود ایجاد کرد؟
خودآگاهی احساسی به شما در این زمینه پاسخ می‌دهد.
در واقع پاسخ به این سوال، به درک فرآیندهای داخلی مرتبط با هیجان زدگی مربوط میشود. شخصی که از شناخت عاطفی بالایی برخوردار است، تجربیات عاطفی را به خوبی درک می کند و بنابراین کنترل بیشتری بر آنها دارد.
5. نیازهای روانشناختی
مزلو و محققان دیگر نیازهای روانشناختی مختلفی را شناسایی کرده اند که رفتارهای ما مانند نیاز به عزت، محبت، تعلق، موفقیت، تحقق خود ، قدرت و کنترل را پیش می‌برند.
یکی از مزایای خودشناسی فهمیدن عوامل تاثیرگذاری است، که بر رفتارهای بین فردی ما تاثیر می‌گذارند.
به عنوان مثال، بیشتر ما احتمالاً افرادی را می‌شناسیم که گرایش زیادی به ترفیع رتبه دارند. آنها جذب مشاغل با شرایط بهتر می‌شوند و به دنبال موقعیت‌های بالا در سازمان خود هستند.
چنین افرادی چیزهایی را می‌خواهند که نماد جایگاه آنها باشد. آنها اصرار دارند که به آنها احترام گذاشته شود و امتیازاتی را می‌خواهند که افراد سطح پایین تر نمی‌توانند داشته باشند.
بعضی اوقات این افراد برای چیزهایی که دیگران نتیجه آنها را غیر قابل تحقق می‌دانند، مثل یک دفتر بزرگتر، می‌جنگند. خودآگاهی نسبت به نیازها باعث ایجاد انگیزه میشود و محرک فرد در ادامه مسیر است.
اما اگر خودشناسی در زمینه نیازها به درستی هدایت نشود، برآورده نشدن نیازها می‌تواند باعث ناامیدی، درگیری و استرس شود.
مزایای خودآگاهی موثر
1. کمک به مدیریت بهتر خود
خودآگاهی به افراد کمک می‌کند، تا خلأهای موجود در مهارت‌های مدیریتی خود را که موجب پیشرفت مهارت می‌شوند ، شناسایی کنند.
خودشناسی همچنین به افراد کمک می‌کند، تا موقعیت‌هایی را پیدا کنند، که در آنها بیشترین تأثیر را خواهند داشت. این کار علاوه بر کمک به تصمیم گیری بصری به مدیریت استرس و انگیزه خود و دیگران کمک خواهد کرد.
2. توسعه مهارت
پروژه های بهسازی باید به طور معمول با ارزیابی شکاف بین وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب آینده آغاز شود.
خودشناسی و داشتن یک احساس دقیق از خود به شما کمک می‌کند، تا تصمیم بگیرید که برای بهبود چه کاری باید انجام دهید. غالباً این شکاف مهارتی را که می‌خواهید روی آن کار کنید، به شما نشان می‌دهد، تا از طریق رفع و بهبود آن مهارت‌های خود را توسعه دهید.
3. شناختن نقاط قوت و ضعف خود
خودآگاهی به شما کمک می‌کند، از نقاط قوت خود استفاده کرده و با نقاط ضعف خود کنار بیایید.
به عنوان مثال، اگر شما فردی هستید که در دیدن تصویر کلی پیرامون تصمیمات خود تبحر دارید، اما در تمرکز روی جزئیات مهارت کافی ندارید، ممکن است بخواهید هنگام تصمیم گیری‌های اصلی با خانواده، همکاران و دوستان خود مشورت کنید، تا جزئیات بیشتری در مورد تصمیم گیری‌های جدید به شما ارائه دهند.
این مشورت‌ها به تصمیماتی با کیفیت بالا منجر خواهند شد.
4. توسعه مهارت های تصمیم گیری
افرادی که از خودآگاهی عاطفی خوبی برخوردارند، تصمیم گیرندگان خوبی هستند. در شرایط پیچیده، این افراد مقادیر زیادی از داده‌ها را پردازش می‌کنند و بهترین حالت را انتخاب می‌نمایند.
افرادی که از نظر احساسی از آگاهی بالاتری برخوردار هستند، بهتر می‌توانند احساسات خود را برای تصمیمات درست مدیریت کنند.
خودآگاهی به افراد کمک می‌کند، تا خلأهای موجود در مهارت‌های مدیریتی خود را که موجب پیشرفت مهارت می‌شوند ، شناسایی کنند.
5. پیشرفت شغلی
خودشناسی باعث میشود، تا شما به راحتی بتوانید مشاغلی که با شخصیت تان سازگار نیستند، را شناسایی کنید. مشاغل سازگارتر با شخصیت، موجب کاهش استرس فرد می‌شوند.
البته این بدان معنا نیست که شما هرگز نباید شغلی را مغایر با شخصیت خود انتخاب کنید. با این حال، توجه داشته باشید که برای توسعه مهارت‌های آن شغل باید سخت کوشی کنید.
همچنین می‌توانید به مشاغلی فکر کنید، که میزان استرس آنها برای شما کمتر است.
6. ایجاد انگیزه
کنار آمدن با نتایج ضعیف بسیار دشوار است، وقتی که نمی‌فهمید چه عواملی باعث ایجاد آنها شده اند.
وقتی نمی‌دانید برای بهبود عملکرد خود چه رفتاری را باید تغییر دهید، فقط احساس ناتوانی می‌کنید. هدف خودآگاهی توانمندسازی است. این می‌تواند مشکلات عملکردی را مشخص کند و نشان دهد برای بهبود عملکرد چه کاری می‌توان انجام داد.
علاوه بر این، آگاهی از نیازهای روانشناختی می‌تواند انگیزه شما را در درک و جستجوی پاداش‌هایی که واقعاً آرزو دارید، مانند احساس موفقیت، مسئولیت اضافی، فرصتی برای کمک به دیگران یا یک برنامه کاری انعطاف پذیر افزایش دهد.
خود آگاهی چگونه باید انجام شود؟
شما می‌توانید با دریافت بازخورد از افرادی که شما را می‌شناسند، تکمیل نظرسنجی‌های خود، ارزیابی و گرفتن مشاوره با یک متخصص، دوست صمیمی همسر و همکار در مورد ویژگی‌های شخصیتی خود بیشتر آگاهی پیدا کنید.
1. نظرسنجی
اگر با افرادی که شما را می‌شناسند روابط باز و قابل اعتماد دارید می‌توانید از آنها درباره شخصیت، عادت‌ها، نیازها و ارزش‌هایتان بازخورد بخواهید.
تحقیقات نشان می‌دهند که همکاران، دوستان و اعضای خانواده می‌توانند ارزیابی‌هایی از شخصیت شما ارائه دهند، اما، آنها همیشه ارزیابی دقیقی ارائه نمی دهند.
افرادی که شما را در یک نقش می‌بینند، فقط می‌توانند رفتارهای شما را در رابطه با آن نقش توصیف کنند. به همین دلیل، مردم برداشت بسیار متفاوتی از ارزش‌های شما خواهند داشت.
محدودیت دیگر در مورد ارزش بازخوردی که از خانواده، دوستان و به ویژه همکاران دریافت می‌کنید، این است که شاید آنها کاملاً با شما صریح نباشند. اینجاست که فاکتور اعتماد بسیار مهم است.
بازخورد غیر تملق نوعی است که بیشترین پتانسیل را برای کمک به شما در پیشرفت خودآگاهی دارد.
2. پرسشنامه
خودشناسی را می‌توان از طریق ارزیابی نتایج پرسشنامه‌ها نیز انجام داد. اکثر این پرسشنامه‌ها به گونه ای ساخته و طراحی شده اند، که بازخوردی دقیق و مستند به شما ارائه خواهند داد.
3. مشاوران حرفه ای
این افراد می‌توانند منبع خوبی برای بازخورد صحیح و دقیق در جهت رشد خودآگاهی باشند. البته هر کسی که خود را مربی می‌خواند واجد شرایط نیست.
شما باید آموزش و گواهینامه‌های مشاوران و مربیان را ارزیابی کنید. مربیان به شما كمك می‌كنند تا تصویری بهتر از خود داشته باشید. آنها همچنین می‌توانند فهرستی از شخصیت و علایق شما را ارائه دهند.
روانشناسان بالینی همچنین به شما کمک می‌کنند، جنبه‌هایی از شخصیت و عادت‌ها را که در هر بخشی از زندگی شما تداخل ایجاد می‌کنند، شناسایی کرده و روی آنها کار کنید.