کمال گرایی تمایل به تنظیم استانداردهای بالا برای خود و دیگران است. مانند هر ویژگی شخصیتی، کمال گرایی شامل طیف کاملی از ویژگی‌ها، برخی مثبت و برخی دیگر منفی است که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. اما اینکه تفاوت کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی در چیست مسئله مهمی است.
افراد تمایل دارند که کمال گرایی را به عنوان یک ویژگی منفی در فرهنگ خود توصیف کنند، تحقیقات نشان داده که انواع کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی وجود دارد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید [ ]
کمال گرایی چیست و انواع آن کدام است؟
کمال گرایی تمایل به تنظیم استانداردهای بسیار بالا برای خود و یا دیگران است. مانند هر ویژگی شخصیتی، کمال گرایی شامل طیف کاملی از ویژگی‌ها، برخی مثبت و برخی دیگر منفی است که از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
اکثر مواقع افراد تمایل دارند که کمال گرایی را به عنوان یک ویژگی منفی در فرهنگ خود توصیف کنند، اما تحقیقات نشان داده است که انواع از کمال گرایی مثبت (سازگار) و کمال گرایی منفی (ناسازگار) وجود دارد.
کمال گرایی یکی از ویژگی‌های شخصیتی است که به گرایش به اغراق در معیارهایی که فرد برای خود تعیین می‌کند، اشاره دارد.
کمال گرایان، طبق تعریف، برای رسیدن به بهترین‌ها تلاش می‌کنند. سعی می‌کنند آزمون‌ها را به بهترین شکل انجام دهند. در کار خود دقیق و منظم هستند و می‌خواهند که فرزندان کاملی تربیت کنند.
بنابراین می‌توان تصور کرد که این انگیزه اگر بیش از حد لازم باشد برای افراد مشکلات مختلفی چه از لحاظ بهزیستی جسمی و چه روحی به وجود می‌آورد. ولی در صورت کنترل آن می‌تواند موفقیت‌های بسیاری را در زندگی خود به دست آورد.
تحقیقات جدید نشان داده است که این ویژگی می‌تواند سود و خطراتی را به همراه داشته باشد. گرچه کمال یک هدف غیر ممکن است، اما کمال گرایی مثبت و تلاش برای رسیدن به آن، می‌تواند یک مزیت برای سلامتی فرد باشد.
باعث می‌شود فرد برنامه‌های ورزشی خود را پیگیری کند، مثلاً برای درمان بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲ به یک برنامه سخت گیرانه عمل می‌کند. اما اگر فرد دچار کمال گرایی منفی باشد همان اهداف والا می‌توانند به معنای فشار روانی بیشتر هنگام اشتباهات و مقاومت در برابر درخواست کمک از دیگران از ترس آشکار کردن خود واقعی و نقصش باشند.
هدف اکثر کمال گرایان این است که کارها را به خوبی انجام دهند و برای بهتر شدن و کسب موفقیت این روند را پیش می‌گیرند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد کسانی که در مقیاس‌های کمال گرایی امتیاز بالایی کسب می‌کنند، از استانداردهای بالاتری برخوردار هستند و در شرایط خاص نتایج بهتری دارند.
این همان چیزی است که ما به آن کمال گرایی مثبت می‌گوییم و همه را به آن تشویق می‌کنیم. این افراد کمال طلبی خود را رها نمی‌کنند و به خود می‌گویند فقط باید کاری کنم که برای من کار کند، نه اینکه علیه من باشد.
کمال گرایی مثبت (یا سالم) چیست؟
کمال گرایی مثبت با داشتن استانداردهای بالا برای خود و همچنین دیگران، مداومت در برابر مشکلات و وظیفه شناسی مشخص می‌شود. کمال گرایی سالم معمولاً همراه با رفتار هدفمند و مهارت‌های سازمانی خوب است.
به عنوان مثال، ممکن است فرد خود را به عنوان یک کمال گرا توصیف کند و وقتی که صحبت از مدرسه یا محل کار می‌شود همیشه تلاش می‌کند تا بهترین کار خود را انجام دهد، و اذعان می‌کند که کار خود را به موقع انجام می‌دهد و انتظارات را حتی بسیار فراتر از آن برآورده می‌کند.
با این حال، اگر اهداف خود را کاملاً برآورده نکند، خیلی ناراحت نمی‌شود. این یک نوع کمال گرایی مثبت است زیرا بر نکات سالم متمرکز شده و شما را به انجام خوبی ترغیب می‌کند.
بسیاری از ورزشکاران و هنرمندان کمال گرایی تطبیقی دارند و از آنجا که این فقط مربوط به یک قسمت از زندگیج، ورزش یا هنر آنها است، به آنها کمک می‌کند تا در این زمینه‌ها سرآمد باشند. کمال گرایی مثبت یکی از عوامل مهم در موفقیت در ورزش‌ها به خصوص ورزش‌های افرادی است.
کمال گرایی منفی (یا ناسالم) چیست؟
مانند هر موردی، اگر کمال گرایی به حد افراط برسد، می‌تواند بسیار ناسالم باشد. کمال گرایی منفی با مشغله بیش از حد به سبب اشتباهات گذشته، ترس در مورد اشتباهات جدید، تردید در مورد اینکه آیا کاری که انجام می‌شود درست است و نگرانی بسیار زیاد در مورد انتظارات دیگران (مانند انتظارات والدین یا کارفرمایان)، مشخص می‌شود.
مشغله بیش از حد و کنترل بسیار زیاد از ویژگی‌های بارز کمال گرایی منفی است. این نوع کمال گرایی نه فقط در یک یا دو مورد از جنبه‌های زندگی بلگه ممکن است در همه زمینه‌های زندگی شما تأثیر بگذارد. اصولاً این کمال گرایی که بسیار افراطی است زندگی شما را کنترل می‌کند و باعث اضطراب و استرس شدید می‌شود.
کمال گرایان مثبت با تعیین اهداف و معیارهای بالا خود را به چالش می‌کشند. وقتی آنها شکست می‌خورند، می‌توانند از شکست درس بگیرند و دوباره تلاش کنند. با این حال، کمال گرایان ناسازگار از این پویایی‌های مثبت استفاده نمی‌کنند.
در عوض، آنها اهداف فوق العاده بالا و غیر واقعی را در نظر می‌گیرند، که اغلب آنها را برای شکست آماده می‌کند. هنگامی که آنها شکست می‌خورند، یکی از این دو کار را در پیش می‌گیرند که یا در هدف خود دچار وسواس می‌شوند و تلاش خود را افزایش می‌دهند یا به طور کلی از فعالیت اجتناب می‌کنند.
به طور کلی، گرچه کمال گرایی مثبت تمایل دارد که با بهزیستی روانشناختی خوب و موفقیت بالایی در مدرسه و محل کار همراه باشد، کمال گرایی منفی با پریشانی، عزت نفس پایین، اختلالات خوردن، بی‌خوابی و علائم بیماری روانی همراه است.
اگر کمال گرایی منفی کیفیت زندگی افراد را مختل کند آنها باید از روانشناس یا تراپیست کمک بگیرید. همچنین اگر به نظر می‌رسد این کمال گرایی زندگیتان را به تسخیر خود درآورده است، باید حتما از راه‌های مختلف به خود کمک کنید تا خود را از این اختلال رها کنید و البته روی کمک دیگران حساب کنید.
روش‌های درمانی مانند شناختی-رفتاری برای کمک به آرامش افراد مبتلا به این روان رنجوری بسیار مفید است. اجازه ندهید کمال گرایی بر زندگی شما حاکم شود. همچنین ممکن است بتوانید علل و عوامل محرک کمال گرایی خود را نیز شناسایی کنید که این شناخت به شما کمک می‌کند تا نحوه مدیریت موثرتر آن را درک کنید.
تفاوت کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی
کمال گرایی دارای دو نوع است: یک جنبه مثبت، (تعیین استانداردهای بالا برای خود) و یک جنبه منفی، که شامل عوامل مخربی مانند داشتن شک و نگرانی در مورد اشتباهات و احساس فشار از دیگران برای کامل بودن می‌شود.
کمال گرایان مثبت ناامیدی‌های خود را برون سپاری می‌کنند. وقتی چیزی مطابق برنامه پیش نرود، مسئولیت آنجایی را بر عهده می‌گیرند که به آنها مرتبط است. همچنین به اتفاقات دیگری که خارج از کنترل فرد است نیز توجه می‌کنند و به دنبال اسناد خارجی می‌گردند تا در مورد آنچه رخ داده دلیلی را بدست آورد.
هرچند معمولاً با یک احساس ناامیدی روبرو می‌شوند و طبیعی هست که جای تاسف داشته باشد، ولی فرد می‌داند که نمی‌تواند همه چیز را کنترل کند پس همچنان ادامه می‌دهد.
افراد که کمال گرایی منفی دارند این کار را نمی‌کنند، در عوض سعی می‌کنند از هر لحاظ کنترل خود را به حداکثر برسانند. سپس بی‌رحمانه خود را سرزنش می‌کنند که نمی‌توانند نتیجه مطلوب را به دست آورند (صرف نظر از اینکه هدف غیرقابل پیش بینی یا غیر واقعی بود).
می‌توانید مقاله سرزنش خود را در این باره بخوانید.
کمال گرایان سالم موفقیت خود را به صورت مونوگرام در می‌آورند. یعنی کمال گرایان سالم موفقیت را برای خود شخصی می‌کنند. کمال گرایان ناسالم می‌پرسند: بهترین نسخه از یک رابطه کدام است؟ کمال گرایان سالم می‌پرسند: بهترین نسخه از رابطه در این مقطع خاص از زندگی برای من کدام است؟
کمال گرایی منفی می‌تواند مانع باشد. ولی در مقام مقایسه، کمال گرایی مثبت می‌تواند هزینه‌ها را کاهش و حتی کسب و کار و تجارت افراد را رونق ببخشد. این مسائل تفاوت کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی را بیشتر نمایان می‌کند.
ویژگی‌های کمال گرایی مثبت و منفی
هر کدام از کمال گرایی‌های مثبت و منفی ویژگی‌های خاص خودشان را دارند که باید گفت کاملا برعکس هم هستند و یکی در راستای موفقیت عمل می‌کند و دیگری سبب از بین رفتن داشته‌های افراد می‌شود.
در اینجا به طور جداگانه این ویژگی‌ها را بررسی می‌کنیم:
ویژگی‌های کمال گرایی مثبت
1. تلاش برای دستیابی به استانداردهای بالا اما قابل دستیابی که منجر به احساس رضایت و افزایش عزت نفس شود.
2. وقت و انرژی خود را با کارهایی منطبق می‌کند که با نقاط قوت و علایق شما مطابقت دارند.
3. داشتن یک درک از آنچه که برای فرد مهم است و اولویت‌هایش چیست و اختصاص دادن سهم بیشتری از وقت و توجه خود به این اهداف و اولویت‌ها
4. بازدهی تلاش‌های فرد بیشتر از هزینه‌های او می‌باشد.
5. اشتباهات خود را پذیرا هستند و در عین حال مشکلات و محدودیت‌های ناشی از محیط بیرون را نیز در نظر می‌گیرند.
ویژگی‌های کمال گرایی منفی
1. به طور مکرر اهدافی را برای خود تعیین می‌کنند اما هرگز به آنها نمی‌رسند و در صورت رسیدن به هدف از خود و تلاشی که کرده‌‌اند راضی نیستند.
2. دائماً در حال رقابت هستند تا در همه چیز بهترین باشند تا از احساس ناکامی جلوگیری کنند. این افراد میزان موفقیت خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و همیشه دیگرانی هستند که کارشان از آنها بهتر است.
3. تن دادن به این احساس که همه اشتباهات فاجعه بار است. اشتباهات برای آنها استرس و اضطراب زیادی را به بار می‌آورد و حتی بیشتر مواقع از ترس اشتباهات دست به هیچ کاری نمی‌زنند.
4. گیر کردن در این باور که فقط یک استراتژی خاص باید نتیجه بدهد، به جای اینکه نظر دیگران را هم امتحان کنند.
5. بر روی محصول نهایی تمرکز می‌کنند. به جای تمرکز بر روند انجام کار، منحصراً بر نتیجه تلاش‌های خود تمرکز می‌کنند. کمال گرایان منفی مصمم هستند که بر همه موانع موفقیت غلبه می‌کنند.
تفاوت کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی در همین ویژگی‌هاست.
