این روزها برنامه ریزی درسی یکی از دغدغه‌های عمده والدین و بچه‌ها هست. اینکه بتوانید با برنامه درست به تمام فعالیت‌های روزمره و درسی و … رسیدگی کنید مسئله‌ای است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
آنچه در این مطلب می‌خوانید [ ]
چرا برنامه ریزی درسی کنیم؟
درسهات رو خوندی؟ امتحانت رو چطور گذروندی؟ مگه ده بار نگفتم همه رو نذار برای شب امتحان؟ چرا همه درسهات رو دقیقه نود گذاشتی؟
این جمله‌ها برای شما هم آشناست؟! برای من و بسیاری افراد دیگر هم آنقدر آشنا بود که انگار جزئی از جملات عادی زندگی‌مان مثل سلام و احوالپرسی به شمار می‌آمد. جملاتی که نگرانی‌های همیشگی پدر و مادر و استرس و اضطراب زمان درس خواندن خودمان را به ما یادآور می‌شود.
اما واقعیتی هم وجود دارد که اگر برنامه ریزی درسی داشته باشیم هرگز هیچ یک از این جملات و عبارات را نخواهیم شنید و هزار و یک اتفاق مثبتی که با برنامه ریزی درسی به زندگی ما خواهد آمد.
ما در این مقاله به شما کمک خواهیم کرد؛ که برنامه ریزی درسی اصولی داشته باشید و از همه مهمتر اینکه این برنامه ریزی را چطور اجرا و حفظ کنید.
بگذارید همین اول کار بگویم که شما قرار نیست با برنامه ریزی، بیشتر درس بخوانید بلکه با این کار قرار است هوشمندانه زندگی کنید. درس خواندن تنها کار شما در زندگی نیست بلکه یک فرد سالم باید حتما در تمامی ادوار زندگی خود تفریح هم داشته باشد.
پس شما با برنامه ریزی درسی هم می‌توانید هوشمندانه زندگی کنید هم به اوضاع درسی‌تان رسیدگی کنید.
همچنین از مزایای انجام این کار در مقاطع تحصیلی پایین می‌توان به این موضوع اشاره کرد؛ زمانیکه در پایه‌های بالاتر به کنکور نزدیک می‌شوید، برنامه ریزی درسی اصولی بار سنگینی از دوش شما برای سال کنکور خواهد برداشت پس با یک تیر دو نشان بزنید.
در ادامه به راهکارهایی طلایی برای تدوین درست برنامه ریزی درسی اشاره می‌کنیم.
1. برنامه ریزی درسی برای شرایط متفاوت
شما در چه زمانی از سال برای برنامه ریزی درسی اقدام می‌کنید؟ ابتدای سال یا درست در زمان امتحانات.
برنامه ریزی درسی مربوط به هر کدام قطعا فرق خواهد داشت. در برنامه ریزی درسی برای شب امتحان جزییات خیلی مطرح نخواهد شد اما اگر از ابتدای سال قصد برنامه ریزی درسی داشته باشید حتی می‌توانید طوری با جزییات درس بخوانید که برای سال کنکور شما هم مفید باشد زمانی که قصد برنامه ریزی کنکور را داشته باشید نیازی به تمرکز روی خیلی از درس‌ها را نخواهید داشت.
2. جزء از کل
اگر هر درس را یک کل در نظر بگیریم برای رسیدن به آن، قطعا باید از جز شروع کرد.
پس هر درسی را بر اساس عنوان‌های فهرست و یا صفحاتش به چندین قسمت تبدیل کنید و دوباره هر عنوان و هر صفحه را به پاراگراف و یا موضوع‌های کوتاه تقسیم کنید.
این کار علاوه بر مشخص کردن جزییات برنامه ریزی خود، شما را از متن‌های طولانی و صفحات زیاد و خسته کننده نجات می‌دهد.
3. بازه‌های زمانی کوتاه
یکی از بزرگترین اشتباهات این است که بازه‌های زمانی بلند مدت برای درس خواندن تعیین کنیم. بازه‌های زمانی 50 دقیقه‌ای یکی از بهترین‌ها برای مطالعه است. در ازای هر 50 دقیقه درس خواندن 10 دقیقه استراحت کنید.
4. کتاب‌های کمک درسی
شاید خیلی از معلم‌ها با داشتن کتاب‌های کمک درسی موافق نباشند اما واقعیت این است که گاهی اوقات این کتاب‌ها می‌توانند مفید باشند. پس شاید بتوانید در برنامه ریزی درسی خود زمانی که برای جمع بندی استفاده می‌کنید از این کتاب‌ها استفاده کنید.
5. جدول برنامه را جلوی چشمانتان قرار بدهید.
جدولی بزرگ طراحی کنید که این جدول می‌تواند ماهانه، فصلی و یا حتی هفتگی باشد.
با نوشتن جزییات در این جدول، فضای ذهنی خودتان را آزاد کنید و تمام آن را بر روی مطالعه و یادگیری بگذارید.
بعد از انجام دادن هر کدام از موارد جدول آن‌ها را خط بزنید و از برنامه ریزی درسی حذف کنید تا از سبک شدن بار مطالعه‌تان کاملا خیالتان آسوده شود.
6. برنامه ریزی درسی و برنامه ریزی تفریحی
قطعا برای پیشرفت درس و شرایط مطالعه‌تان برنامه ریزی داشته باشید اما در کنار این برنامه ریزی درسی، در همان جدولی که بالا از آن نوشتیم قسمت بزرگ و مهمی هم به نام برنامه ریزی تفریحی داشته باشید.
برای اینکه شرایط روحی خود را در بهترین حالت قرار دهید تا تمامی برنامه ریزی درسی شما موثر و دارای نتیجه باشد حتما باید به صورت جدی تفریح کنید. این تفکر که در سال تحصیلی هیچ تفریحی نباید وجود داشته باشد و یا در طول روز فقط و فقط باید بر اساس برنامه ریزی درسی باید عمل کرد و صرفا درس خواند کاملا اشتباه و صد البته آسیب زننده است.
به میزان کافی و با توجه به شرایط می‌توان تفریح کرد طوری که برای انجام به برنامه ریزی درسی‌مان انرژی چند برابر پیدا کنیم.
حتی والدین و یا خود فرد می‌توانند این تفریحات را به عنوان پاداش برای خود قرار بدهد که در ادامه به طور مفصل درباره سیستم پاداش به ذهن و ایجاد عادت صحبت خواهیم کرد.
7. برای بهتر یاد گرفتن باید کشف کرد.
ما برنامه ریزی درسی انجام می‌دهیم تا بهره‌وری بیشتری در مطالعه و یادگیری‌مان داشته باشیم اما این را هم باید در نظر بگیریم که هر فردی مدل یادگیری خاص خودش را دارد.
بعضی از افراد سمعی هستن یعنی از طریق شنیدن یادگیری دارن و بعضی افراد بصری.
بعضی با سلف لرنینگ (Self Learning) یا خودآموزی ارتباط بهتری برقرار می‌کنند و خیلی‌های دیگر خط به خط را باید از فرد دیگر توضیح بگیرند تا در خاطرشان بماند.
سعی کنید حتما تمامی مدل‌های یادگیری را امتحان کنید تا شیوه صحیح خود را برای انجام برنامه ریزی درسی پیدا کنید.
و البته که با توجه به شیوه یادگیری شما برنامه ریزی درسی شما فرق خواهد کرد؛ طوری که اگر فقط از طریق شنیدن مطالب را به حافظه خواهید سپرد می‌توانید از زمان‌هایی که داخل خانه نیستید هم برای یادگیری استفاده کنید.
برای مثال در برنامه ریزی درسی خود زمان 50 دقیقه‌ای را به قدم زدن اختصاص بدهید به عنوان زمان درس خواندن و در حین پیاده‌روی به مطالب آموزشی مربوط به یکی از درس‌های خود گوش دهید.
پس اول از همه سراغ کشف شیوه یادگیری خود بروید.
8. انواع برنامه ریزی
شاید این مسئله برای شما کسل کننده باشد یا حتی کمی هم انگیزه تان را از دست بدهید اگر که در جدول خود روزهای هفته را بنویسید و جلوی هر روز یک لیست بلند بالا از درس‌ها را یادداشت کنید.
شما دو راه دارید؛ یا بر اساس روزهای هفته برنامه ریزی درسی داشته باشید و یا طبق دروس برای خود برنامه ریزی کنید و در جدول عنوان دروس را بنویسید و در هر ردیف روبروی هر درس فصل و تعداد صفحات مورد نظر و روز و ساعت و حتی مدل درس خواندن و تمام جزییات را بنویسید.
و برای درس‌هایی که از لحاظ شما سخت‌تر هستند جزییات بیشتری برای یادگیری‌تان در نظر بگیرید، همینطور میزان زمان بیشتری.
می‌توانید درسهایتان را به دسته‌های عمومی، تخصصی و یا خواندنی و حل کردنی دسته بندی کنید و به ازای هر درس عمومی یک درس تخصصی در برنامه‌تان بگذارید تا ذهن شما خسته نشود.
در زمان برنامه ریزی به سطح انرژی خود در ساعات متفاوت روز کاملا توجه کنید.
9. با درسهایتان بازی کنید.
شاید این جمله برای‌تان عجیب باشد، اما می‌توانید در برنامه ریزی درسی خود بعد از هر درس یک بازی مخصوص همان درس در نظر بگیرید تا تمامی نکات مربوط به آن درس به خوبی در ذهن‌تان برای همیشه ثبت شود.
اگر این بازی را دو نفره و یا چند نفره انجام دهید تاثیر آن چند برابر خواهد بود.
10. تقلید ممنوع، تقلب آزاد!
اگر از دوستان و یا آشنایان شما برنامه ریزی درسی انجام داده‌اند و شما هم قصد انجام دادن آن را دارید؛ لطفا دقیقا همان برنامه را کپی نکنید و به نوع شخصیت خودتان، مدل رفتاری و شرایط خانوادگی و شرایط ذهنی خود برای برنامه ریزی درسی خیلی جدی توجه کنید.
اما می‌توانید به میزان خیلی کمی از روی دست آن‌ها تقلب کنید و یک سری نکات مثبت برنامه آن‌ها را وارد برنامه خود بکنید.
یادتان باشد شما می‌توانید چند مدل برنامه ریزی را امتحان و تجربه کنید و شیوه‌ای که برای شما دلچسب‌تر و جذاب‌تر بود را برای خودتان انتخاب کنید.
حرف آخر
برنامه ریزی درسی شبیه نقشه راهنمای شما عمل می‌کند. هر چقدر این نقشه راهنما دقیق‌تر باشد و با شناخت بیشتری از مسیر طراحی شود، آسان‌تر و زودتر به مقصدتان خواهید رسید.
شرایط خودتان را بسنجید و با یک برنامه ریزی درسی منعطف که بتواند تمامی جوانب زندگی‌تان را پوشش دهد گام‌های درست و مطمئن برای آینده‌تان بردارید.
این سنجش صرفا نباید روی روزها و درس‌های سخت و آسان انجام شود، بلکه باید بر روی خود شما در درجه اول اتفاق بیفتد. نوع یادگیری، نوع تمرکز گیری، سطح انرژی؛ همه و همه بر روی این برنامه ریزی درسی تاثیر مستقیم دارند.
