اختلال خواب (یا اختلالات خواب و بیداری) شامل مشکلات کیفیت، زمان و میزان خواب است که منجر به ناراحتی روزانه و اختلال در عملکرد فرد می‌شود. اختلال خواب اغلب همراه با شرایط پزشکی یا سایر شرایط بهداشت روان مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات شناختی رخ می‌دهد. انواع مختلفی از اختلالات خواب وجود دارد که بی خوابی شایع‌ترین آنها است.
آنچه در این مطلب می‌خوانید [ ]
اختلال خواب چیست؟
اختلال خواب (یا اختلالات خواب و بیداری) شامل مشکلات کیفیت، زمان و میزان خواب است که منجر به ناراحتی روزانه و اختلال در عملکرد فرد می‌شود. اختلال خواب اغلب همراه با شرایط پزشکی یا سایر شرایط بهداشت روان مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات شناختی رخ می‌دهد.
انواع مختلفی از اختلالات خواب وجود دارد که بی خوابی شایع‌ترین آنها است. سایر اختلالات خواب شامل آپنه انسدادی خواب، پاراسومنیا، نارکولپسی و سندرم پای بی قرار است.
مشکلات خواب هم به مشکلات جسمی و هم به لحاظ عاطفی مرتبط است. مشکلات خواب هم می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید شرایط بهداشت روانی شود و هم می‌تواند نشانه‌‌ای از سایر شرایط بهداشت روانی باشد.
حدود یک سوم بزرگسالان علائم بی خوابی را گزارش می‌کنند و ۶-۱۰ درصد از معیارهای اختلال بی خوابی برخوردار هستند. در این مقاله انواعی از موارد اختلال خواب و عوامل موثر بر آن را بررسی می‌کنیم.
مشکلاتی که اختلال خواب برای افراد ایجاد می‌کند
یکی از عمده‌ترین مشکلاتی که اختلال خواب برای افراد ایجاد می‌کند بی خوابی است. بی خوابی ناتوانی در بدست آوردن میزان خواب مورد نیاز برای عملکرد موثر در طول روز است.
از هر۳ نفر یک نفر حداقل یک شب در هفته با این مشکل مواجه است. اختلال خواب که به صورت بی خوابی نمایان می‌شود به دلیل مشکل خوابیدن، مشکل خواب ماندن یا صبح زود بیدار شدن مشخص می‌شود.
اختلال خواب به ندرت یک بیماری پزشکی یا روانی جدا است بلکه نشانه بیماری دیگری است که باید توسط شخص و پزشکان وی بررسی شود. در برخی افراد، بی خوابی می‌تواند نتیجه سبک زندگی یا برنامه کاری فرد باشد.
گاهی اوقات اختلال خواب یا سایر مشکلات خواب می‌تواند ناشی از آپنه خواب باشد که یک بیماری پزشکی جداگانه است و بر توانایی تنفس فرد در هنگام خواب تاثیر می‌گذارد.
پزشک یا متخصص خواب می‌تواند آپنه خواب را تشخیص دهد و درمانی برای بهبود خواب ارائه دهد.
بی خوابی کوتاه مدت بسیار رایج است و دلایل زیادی مانند استرس، مسافرت یا سایر رویدادهای زندگی دارد. به طور کلی با مداخلات ساده بهداشت خواب مانند ورزش، حمام گرم یا تغییر در محیط اتاق خواب شما می‌توانید آن را تسکین دهید.
اما اگر اختلال خواب طولانی مدت شود و بیش از سه هفته طول بکشد باید توسط یک پزشک و با مراجعه به متخصص اختلالات خواب، که شامل روانپزشکان، متخصصان مغز و اعصاب و ریه‌ها است که در زمینه اختلالات خواب تخصص دارند، مورد بررسی قرار گیرد.
مهمترین شکل‌های اختلال خواب
در اینجا به مواردی که باعث اختلال خواب می‌شوند به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم:
۱٫ نارکولپسی
یکی از موارد اختلال خواب نارکولپسی است. نارکولپسی باعث می‌شود که هر زمان و هر مکان که هستید ناگهان بخوابید. اغلب اوقات، در شرایط غیر معمول، مانند هنگام غذا خوردن، غیرقابل کنترل می‌خوابید. افراد مبتلا به نارکولپسی قادر به تنظیم چرخه خواب و بیداری خود نیستند.
علائم شایع نارکولپسی
-بدون هشدار به خواب می‌روید.
-در طول روز احساس خواب آلودگی زیادی می‌کنید.
-شما از فلج خواب رنج می‌برید.
-توهمات هنگام انتقال از خواب به خواب (خواب آور) یا از خواب به بیدار شدن (خواب آور).
-بی خوابی و آشفتگی خواب شبانه.
۲٫ سندرم پاهای بی قرار
یکی دیگر از موارد ایجاد اختلال خواب، سندرم پای بی قرار است. سندرم پای بی قرار (RLS) به عنوان اصرار یا تمایل غیرقابل کنترل برای مانور پاها هنگام استراحت ظاهر می‌شود.
همچنین ممکن است احساس درد، سوزن سوزن شدن، سوزش و احساس اینکه چیزی در شما می‌خزد، داشته باشید. بعضی اوقات این احساسات ناخوشایند را در سایر اعضای بدن احساس می‌کنید.
علائم شایع سندرم پای بی قرار
-احساس تحریک شدیدی برای حرکت دادن پاها دارید.
-از احساس خزیدن یا درد در پاها رنج می‌برید.
-وقتی غیرفعال هستید علائم شما بدتر است.
-علائم شما در شب بدتر می‌شود.
-هنگام کشش، راه رفتن یا حرکت برخی از علائم خود را تسکین می‌دهید.
۳٫ اختلال رفتار خواب REM
یکی دیگر از موارد عمده ایجاد اختلال خواب REM است. اختلال رفتار خواب REM می‌تواند خطرناک باشد. شما شب‌ها رویاهای خود را زندگی می‌کنید و می‌توانید بیرون بزنید، فریاد بزنید و صحبت کنید.
ممکن است ناخواسته به خودتان، شریک زندگی خود یا شخص دیگری در خانه خود آسیب برسانید. این بیماری باید بدون تاخیر تشخیص داده شود و درمان شود. درمان اختلال رفتار خواب REM همراه با پیشگیری از آسیب با داروها درمان می‌شود.
هنگامی که به اختلال رفتار خواب REM مبتلا هستید، هنگام خواب آرزوهای خود را انجام می‌دهید. شما فاقد فلج عضلانی هستید که بیشتر افراد هنگام خواب تجربه می‌کنند. هنگامی که این شرایط برای شما یا هر کسی در اطراف شما ایجاد خطر کند، به ویژه جدی گرفته می‌شود.
هنگامی که بیماران از اختلال خواب رنج می‌برند می‌تواند برای شما ترسناک و گیج کننده باشد. یک اختلال خواب می‌تواند احساس تحریک پذیری، خستگی و تنهایی را در فرد ایجاد کند.
همچنین شریک تختخوابی آنها می‌تواند از آنها عصبانی باشد زیرا کسانی که دچار این اختلال هستند نمی‌فهمند چه اتفاقی برای عزیزش رخ داده است. خانه، کار و زندگی اجتماعی این افراد ممکن است آسیب ببیند.
همانطور که در بالا ذکر کردیم، خبر خوب این است که به کمک متخصصان و دارو قابل درمان می‌باشد ولی افراد مبتلا باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنند.
علت اختلال خواب چیست؟
تقریباً ۵۰٪ موارد اختلال خواب مربوط به افسردگی، اضطراب یا استرس روانی است. غالباً خصوصیات بی خوابی فرد و سایر علائم آنها می‌تواند در تعیین نقش بیماری روانی در ناتوانی در خواب فرد مفید باشد.
بیداری صبح زود می‌تواند نشانه افسردگی همراه با انرژی کم، عدم توانایی در تمرکز، غم و اندوه و تغییر در اشتها یا وزن باشد. از طرف دیگر، کاهش چشمگیر خواب ناگهانی که با افزایش انرژی همراه است یا عدم نیاز به خواب ممکن است نشانه شیدایی باشد.
بسیاری از اختلالات اضطرابی با مشکلات خواب همراه است. اختلال وسواس فکری عملی اغلب با کم خوابی در ارتباط است.
حملات وحشت در هنگام خواب ممکن است نشان دهنده یک اختلال وحشت باشد. خواب ضعیف ناشی از کابوس‌ها ممکن است با اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) همراه باشد.
استفاده از مواد مخدر همچنین می‌تواند باعث اختلال خواب شود. در حالی که الکل به مقدار محدود تسکین دهنده است، مسمومیت با الکل می‌تواند باعث شود شما چندین بار در شب بیدار شوید و الگوی خواب شما را مختل کند.
داروهای غیرقانونی مانند LSD و اکستازی نیز با قطع شدن خواب ارتباط دارند. برخی از داروهای آرامبخش ممکن است باعث خواب آلودگی در هنگام مسمومیت شود اما می‌تواند خواب را مختل کرده و باعث ایجاد مشکلات جدی در خواب در افرادی شود که از این داروها استفاده می‌کنند.
نشان داده شده است که خواب ضعیف، با علائم بسیاری از مسائل بهداشت روان به طرز چشمگیری ارتباط دارد. مشکلات شدید خواب می‌تواند اثر بخشی روش‌های درمانی خاص را کاهش دهد.
درمان اختلال خواب همچنین در رابطه با اسکیزوفرنی، ADHD و سایر بیماری‌های روانی مورد مطالعه قرار گرفته است. تمام داده‌های علمی ارتباط بین بیماری‌های پزشکی و روانی را نشان می‌دهد، خواب خوب برای بهبودی یا پیشگیری در هر دو نوع شرایط لازم است.
درمان اختلال خواب
خط اول درمان اختلال خواب عادات خوب خوابیدن و مراقبت از هرگونه بیماری زمینه‌‌ای است که ممکن است باعث ایجاد مشکلات خواب شود. اما اگر این موارد کافی نباشند، می‌توان گزینه‌های درمانی دیگری را نیز در نظر گرفت.
۱٫ عادت‌های خوب خوابیدن
این یک روش درمانی خط اول برای درمان اختلال خواب است که می‌تواند شامل حفظ یک برنامه منظم برای خواب، جلوگیری از فعالیت‌های تحریک کننده مانند ورزش قبل از خواب و داشتن یک محیط خواب راحت باشد.
۲٫تکنیک‌های آرامش
تنفس عمیق، آرامش عضلانی پیشرونده و ذهن آگاهی می‌تواند به افراد کمک کند تا از بدن خود آگاهی پیدا کرده و اضطراب خواب را کاهش دهند.
۳٫دارو
بسیاری از داروهای روانپزشکی برای تقویت خواب در افراد مبتلا به بی خوابی استفاده می‌شود. هنگام استفاده از برخی از این داروها، باید مراقب خطر داروهای «بیش از حد تسکین دهنده» با استفاده از داروهای دیگر و الکل باشید.
پزشکان معمولاً توصیه نمی‌کنند بیش از چند هفته روی دارو تمرکز کنید اما چند دارو وجود دارد که برای استفاده طولانی مدت تأیید شده اند.
۴٫ داروهای گیاهی
ملاتونین و ریشه سنبل الطیب دو داروی گیاهی است که در بسیاری از داروخانه‌ها و مکان‌های دیگر موجود است. اثر بخشی این روش‌های درمانی برای بیشتر افراد اثبات شده است و اما هیچ یک از دو روش درمانی توسط FDA تأیید نشده است.
۵٫ محدودیت خواب
این نوعی از درمان است که با کاهش مدت زمانی که فرد در رختخواب بیدار می‌گذارد، «کارایی خواب» را افزایش می‌دهد. این شامل قوانین بسیار سختگیرانه در مورد مدت زمانی است که فرد می‌تواند شب را در رختخواب بگذارد که به تدریج با گذشت زمان افزایش می‌یابد.
۶٫ رفتار درمانی شناختی
این روش درمانی می‌تواند به افراد در کنترل یا از بین بردن افکار منفی و نگرانی‌های مخرب و آسیب زننده که شخص را بیدار نگه می‌دارند، کمک کند.
۷٫ نور درمانی
این روش که به عنوان فتوتراپی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند به ویژه در افراد مبتلا به بیماری «سندرم فاز خواب تأخیر» مفید باشد.
ورزش با بهبود کیفیت خواب همراه است. با ارائه دهنده خدمات بهداشتی در مورد نوع ورزشی که برای شما مفید است صحبت کنید.
